| |
 |
 |
|
M.Ö.1200'lerden M.S. 1200'lere uzanan zaman
diliminde dört kentin kaderi ilginç bir çizgide kesişti. Troia savaşında
yaşanan hazin yenilginin ardından, ünlü komutanlar Anadolu'nun farklı
uygarlıklarını gemilerle İtalya topraklarına taşıdılar. Muhtemelen
M.Ö.1184'de Antenor, Venet halkı ile birlikte yarımadanın kuzeyine
yerleşti ve buraya TROİA adını verdi. Ardından Aineias, şimdi Roma'nın
bulunduğu bölgeye yerleşti ve O da Troia'nın diğer adı olan İLİON'u
kullandı. "Yeni İlion" adıyla gitgide büyüyüp gelişen kent
M.Ö.8.y.y.'da tanrı soylu Romulus'un hakimiyetine geçtikten sonra
artık ROMA olarak anılmaya başladı. Roma büyüdü, büyüdü, büyüdü ve
bir kent olmanın ötesinde koskoca bir imparatorluğa dönüştü. Roma'yı
Roma yapan Aineias'ın soyu, kopup geldiği Anadolu topraklarını yavaş
yavaş sınırlarına kattı. Ardından sınırları Anadolu'yu bile aştı.
Başkent Roma'nın ihtişamı dillere destandı. Derken, beş milyon kilometrekareyi
aşan bu geniş alan tek merkezden yönetilemez olunca "tetrarşi"ye
geçildi. Diocletianus yardımcısı Galerius ile doğu tarafının, Maximianus
da Constantius ile batının yönetimini üstlendi. Ancak bu çözüm getirmedi,
imparatorluk parçalanmaktan kurtulamadı. Constantius'un oğlu Constantinus,
tüm diğer yöneticilerin ölmesinin ardından M.S.312'de taç giyerek,
doğudaki ve batıdaki toprakların tek imparatoru oldu. Düşman saldırılarının
odak noktası haline gelen Roma'ya alternatif yeni başkent ararken,
efsane kent Troia'ydı aklına ilk gelen. Asya ile Avrupa'nın kucaklaştığı,
Karadeniz ticaretinin kilit noktası olan bu topraklarda ideal bir
başkent yaratılabilirdi. Üstelik ataları onun uğruna yıllarca savaşmamış
mıydı, onca kan Troia uğruna dökülmemiş miydi? Hemen çalışmalara başlandı.
Bu kez amaç "yeni Roma"yı yaratmaktı. Saldırılardan bezmiş
Romalılar buranın Akdeniz'den gelecek tehlikelere karşı çok korunaksız
olduğunu fark edince, gözler Marmara'nın öteki ucuna çevrildi. M.Ö.
7.y.y.'da Byzas'ın kurduğu, aynı adla anılan küçük kent pekala başkent
olabilirdi. 11Mayıs 330'da, yeni surlarla çevrelenmiş, kocaman bir
saray kompleksi ve bir de devasa hipodrom inşa edilmiş,( sonradan
Ayasofya gibi ihtişamlı bir yapıyla süslenecek olan ) "yeni Roma"
büyük törenlerle başkent ilan edildi. Constantinus'un kenti, CONSTANTİNAPOLİS
Roma'nın alternatifi olarak ondan daha büyük, daha zengin, daha ihtişamlı
yapılarla, ama tam da onun gibi yedi tepe üzerinde yükseliyordu. M.S.395'te,
imparatorluk resmen ikiye ayrıldıktan sonra, batı gücünü yitirdi.
Asırlar birbiri ardına geçip giderken o gün için bilinen dünyanın
coğrafi haritası da sürekli değişir oldu. Gün geldi, doğunun ihtişamı
batının gözlerini kamaştırmaya başladı ve kutsal topraklar bahane
edilip, İtalya yarımadasına hükmeden dükalıklar doğu topraklarına
yöneldi. Bu dükalıklardan biri VENEDİK'ti. M.S.1172'de seçilen dük
Sebastiano Ziani aklını İstanbul'un ihtişamına takmıştı. Ondan daha
güzel bir kent yaratabilmek için var gücüyle çalışıp, açtı kesenin
ağzını. Sarayı yeni baştan yaptı, kanalları doldurtup, meydanlar oluşturdu,
limanı genişletip, İstanbul hipodromundaki gibi Mısır'dan gelme mermer
sütunlar dikti. Ama gene de aklı Hipodrom meydanının zengin süslemelerindeydi.
Her ne kadar, bu küçücük adacıklar üzerinde o büyüklükte bir alanı
asla yaratamayacağını biliyorsa da gönlü "yeni Bizans"ı
yaratmaktan yanaydı. Çok geçmeden dileği gerçekleşti; Haçlılar'ın
donanma komutanı Enrico Dandolo, Hipodrom'un ünlü Quadriga Atları'ndan
kilise hazinelerine, değerli ikonalardan antik Yunan heykellerine
kadar İstanbul'un dillere destan tüm değerlerini 1204'te Venedik'e
yolladı. Venedik artık tam anlamıyla Latin Haçı taşıyan bir Bizans
şehri olmuştu.
Roma Troia'yı örnek aldı, İstanbul Roma'ya alternatif oldu, Venedik
İstanbul'u kıskandı. Tarih, bu dört kentin yollarını hep kesiştirdi.
EMEL (ALTAN) EGE 27-9-2001
|
|
| |
|
| |
|
| |
|